Al 38 jaar is Kees Vos praktiserend huisarts, waarvan 20 jaar in zijn eigen praktijk in Spijkenisse. In zijn carrière heeft hij tientallen prostaatkankerpatiënten gezien. Vooral de jongere mannen, tussen de 50 en 70 jaar, herinnert hij zich goed. Deze groep is zich er niet van bewust dat prostaatkanker ook voor hen een risico is. En dat moet veranderen.
Jaarlijks overlijden er in Nederland zo’n 3.000 mannen aan prostaatkanker. Onnodig veel, als je het Kees Vos vraagt. Volgens hem is er nog veel te winnen, al zijn de diagnostiek en behandelingsmogelijkheden de laatste jaren enorm verbeterd. ‘Vroegdiagnostiek kan tegenwoordig op een eenvoudige manier. Het is dan wel cruciaal dat een uroloog de patiënt doorverwijst naar een gespecialiseerd centrum. Helaas komt het nog regelmatig voor dat een uroloog van mening is dat een MRI niet nodig is. En het onderzoek vervolgens zelf uitvoert. Bovendien kun je heel gericht biopsieën doen, die nauwelijks belastend en vooral minder pijnlijk zijn voor de patiënt. Vooral vergeleken met de blinde biopsie waar vroeger sprake van was en waar infectiegevaar op de loer lag.’
Niet alleen de diagnostiek, ook de behandeling van prostaatkanker is verbeterd. Mede dankzij een concentratie van prostaatkankeroperaties in een beperkter aantal expertcentra zijn de kwaliteitsresultaten verbeterd. En zijn complicaties als incontinentie en impotentie inmiddels gehalveerd.
Bij 1 op de 5 mannen wordt prostaatkanker in een gemetastaseerd stadium ontdekt. Dit aantal moét omlaag. Daarom doen we een appèl op mannen vanaf 50 jaar en op huisartsen: bespreek de verhoogde risico’s op prostaatkanker en de optie van vroege opsporing. Dankzij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van diagnostiek zijn de bezwaren tegen overdiagnostiek en overbehandeling aanzienlijk gereduceerd.
Pijn in rib bleek uitgezaaide prostaatkanker
Een aantal prostaatkankerpatiënten herinnert Kees zich nog goed. Bijvoorbeeld Jan van begin 50, die zo’n 20 jaar geleden bij hem aanklopte vanwege pijn in zijn rib. ‘Eerst probeerde ik een losmaakbehandeling, toen dat niet hielp volgden er foto’s. Daaruit bleek dat het om botuitzaaiingen ging van een nog onbekende tumor. Vervolgens kwam aan het licht dat Jan ’s nachts toch wel erg vaak naar de wc moest, maar dat had hem nooit gealarmeerd. Toen was het al te laat: het bleek uitgezaaide prostaatkanker, waaraan hij in korte tijd overleed. Dit was in een tijd dat prostaatkanker nog helemaal niet zoveel bekendheid had. Inmiddels spreekt prostaatkanker bij steeds meer mannen meer tot de verbeelding. Zo zijn er steeds meer mannen die zelf informeren naar een PSA-bepaling.’
Informeer mannen proactief over vroegdiagnostiek
Helaas is er nog steeds een groep mannen van 50-plus die niet naar een PSA-bepaling vraagt. Ze zijn zich niet bewust van het risico dat ze lopen. Hebben geen weet dat ze een prostaat hebben en dat prostaatkanker de meest voorkomende kanker bij mannen is. Deze groep blijft vooral weg bij de huisarts. Als ze wél aan de bel trekken, is er meestal ook iets aan de hand. Dan is er namelijk sprake van klachten en bij prostaatkanker volgen die pas in een later stadium. Prostaatkanker is dan vaak al uitgezaaid.
Kees: ‘Het grootste deel van de diagnose prostaatkanker wordt vastgesteld door een PSA-bepaling, gevolgd door diagnostiek in het ziekenhuis. Het is daarom erg belangrijk om mannen zonder klachten vroeg in beeld te krijgen. Zoals mannen met een verhoogd risico omdat ze een BRCA2-genmutatie hebben. Huisartsen moeten hen vervolgens proactief informeren over de PSA-bepaling. Als huisarts ben je voorlichter; het is onze taak om open, eerlijke, actuele en neutrale informatie over prostaatkanker te geven. Vaak verwijs ik naar de informatie op thuisarts.nl of de keuzehulp. Zodat mannen de informatie thuis ook op hun gemak kunnen doornemen. De uiteindelijke beslissing voor een PSA-meting of vroegdiagnostiek komt uiteindelijk van de goed geïnformeerde patiënt zelf.’
Bewustwording leidt tot minder sterfgevallen
Naast de rol van huisartsen, ziet Kees een belangrijke rol voor publieksmedia om de bewustwording over prostaatkanker te vergroten. Kees: ‘Er móet over dit onderwerp gesproken kunnen worden. Net als destijds met Viagra, daar heeft de lekenpers een enorme bijdrage aan geleverd. Mannen klopten hierdoor massaal voor een recept bij de huisarts aan. Het is dé manier om ingang te krijgen bij een grote groep die liever niets over prostaatkanker wil weten. Zo krijgen zij toch de benodigde informatie en valt hopelijk het kwartje dat ze er goed aan doen om met hun huisarts in gesprek te gaan.’
Lees meer informatie over vroegdiagnostiek, ontwikkelingen en de publiekscampagne >>