Bert Westerink en Jan Janssens*
In 2014 kwam samenwerking rond de behandeling van prostaatkanker op gang tussen ziekenhuizen in Noord-Oost Nederland. In dit Prostaatcentrum Noord Nederland (PCNN) worden wekelijks patiëntbesprekingen belegd via een online MDO (multidisciplinair overleg).
Daarin bespreken de deelnemende ziekenhuizen via een gesloten beeldverbinding 25 tot 30 patiënten. (een interview hierover met prof. I.J. de Jong plaatsten we in Nieuws 38) Over de cruciale rol van casemanagers voor de patiënten spraken we mevrouw Sisca van Renen-Bolier (UMCG) en mevrouw Janet Boertien (Treant/Emmen).
‘Communicatie en patiëntenparticipatie’
Patiëntgericht samenwerken. Voor het PCNN was dat reden de PKS bij de opzet te betrekken. Vertegenwoordigers van PKS-afdeling Groningen, Friesland, Drenthe namen vanaf de start deel aan de werkgroep ‘communicatie en patiëntenparticipatie’.
Vanaf 2016 kreeg de samenwerking een stevige impuls. Sisca van Renen-Bolier en Janet Boertien startten toen de coördinatiefunctie. Met twee personen om vervanging en continuïteit te borgen, besteden zij hieraan 0.1 fte van hun aanstelling. Er kwam een A3- meerjarenplan en jaaragenda. Over onder meer ‘medische inhoud’ en ‘MDO-gerelateerde zaken’ werden werkgroepen gevormd. De structuur werd bestuurlijk verstevigd en dat alles werd vastgelegd in een organisatiedocument.
Volgens de SONCOS*-norm heeft een oncologie-patiënt recht op een duidelijk aanspreekpunt (casemanager). In het PCNN heeft elk ziekenhuis verpleegkundig consulenten die deze rol vervullen. Allen hebben een aanvullende opleiding oncologie. Gezamenlijk fungeren zij binnen het PCNN ook als werkgroep. Deze onderlinge collegialiteit helpt bij doorverwijzing (heen en terug) tussen ziekenhuizen: de casemanager bevordert het vertrouwen bij de te verwijzen patiënt door introductie van de collega die de begeleiding gaat overnemen.
Spin in het web
Sisca en Janet fungeren naar eigen zeggen als ‘spin in het web’. Na elk MDO werken zij het behandelplan van de besproken patiënt bij en begeleiden hen tijdens het behandeltraject. Dit ziet ook op verwijzingen naar andere disciplines (fysiotherapie; seksuologie etc.) of externe partijen als de PKS of Het Behouden Huys.
Beiden vinden het mooi vraagbaak te kunnen zijn. Ook voor de kring rond de patiënt, diegenen die voor de patiënt belangrijk zijn.
Sisca wijst op het belang van een lage drempel voor het opnemen van contact. ‘We proberen informatie zodanig te geven dat de patiënt begrijpt wat we aanreiken.’
Janet: ’Wij zijn inhoudelijk op de hoogte van alle medische ontwikkelingen. Vaak kunnen we patiënten met vragen dezelfde dag al antwoord geven. Bij opnames op de verpleegafdeling van TREANT/Emmen komen we langs om ‘voeling te houden’, na te gaan of alles duidelijk is rondom ontslag en vervolg en of er nog vragen zijn. Het is echt een pratend beroep’
Gezonde leefstijl
Sisca: Het is niet alleen managen en coördineren. Binnen het PCNN zijn we als oncologieverpleegkundigen vakinhoudelijk continu in beweging. Incluis: preventie, voorkomen van problemen, maar ook vergroten van het bewustzijn bij patiënten van de eigen rol hierin.
De behandelingen vergen veel van patiënten en hun naasten. Het is belangrijk in zo’n jarenlang traject actief en fit te blijven, dan wel in ieder geval te zorgen je gezondheid stabiel te houden en de dingen te kunnen doen die je graag wilt.
Sisca: ‘Direct aandacht aan leefstijl geven is bijvoorbeeld belangrijk bij de start van hormonale therapie. Bewegen, kracht behouden, goede voeding. Hormonen hebben een grote impact op het lichaam. Het onderzoeken van de motivatie om zo fit en gezond mogelijk te blijven, samen kijken wat de mogelijkheden zijn, ook met beperkingen, vind ik persoonlijk heel erg leuk om met de patiënt te doen. Er zijn nieuwe programma’s (NEXT) of je kunt naar onco-fysiotherapie, oncologische revalidatie of we kunnen bijvoorbeeld een buurtsportcoach inschakelen. Maar het kan ook simpel, gewoon thuis, aandacht voor voeding, een wandeling elke dag, tuinieren, traplopen, met gewichtjes oefenen. Samen met de patiënt en naasten kijken wat ‘past’ en aansluit aan de eigen omstandigheden. De eigen inzet en motivatie van de patiënt hierbij is cruciaal en die ondersteunen we graag😊’
Verder behoort het aansturen en coördineren van publiekslezingen tot hun taak. Dit voorjaar weer een eerste na de Covid-periode. (in Nieuws 42 is een impressie opgenomen) De werkgroep communicatie doet jaarlijks een voorstel voor het hoe en waar.
Janet: ‘Voor oncologisch verpleegkundigen organiseren we bovendien een jaarlijks symposium over prostaatkanker.’ Zij bezocht zelf in het voorjaar het jubileumcongres van PKS in Leusden.
Terugblik
Wie een ziekenhuis een beetje van binnen kent snapt dat samenwerken niet vanzelf gaat. Maar waar is dat anders? Gevraagd om een terugblik meldt Sisca aanvankelijk gedacht te hebben ‘waar ze aan begonnen was’. De inmiddels bereikte structuur en het plezier in het werk leiden tot resultaat. ‘Iedereen ziet het nut van samenwerking in.’
Beide coördinatoren moeten wel ‘de vinger aan de pols houden’ want ‘iedereen heeft het druk’. Ook de noodzaak efficiënt te vergaderen vergt blijvend aandacht. Wezenlijk is de bereikte uniformiteit in het informatieaanbod aan patiënten. Aanvankelijk zaten daar grote verschillen in. Het stroomlijnen ervan is mede gerealiseerd door de actieve rol van de werkgroep ‘communicatie en patiëntenparticipatie’ waarin de PKS deelneemt.
Vertegenwoordigers van de PKS-afdeling Groningen, Friesland, Drenthe bezoeken de deelnemende ziekenhuizen minimaal twee maal per jaar. Zij kijken op verzoek kritisch mee naar teksten voor de website en folders.
Wat is er meer te bereiken?
Janet en Sisca benadrukken dat het altijd beter kan maar dat de samenwerking goed loopt. De komende jaren zal de focus onder meer liggen op verdieping en research.
Voor meer informatie zie www.PCNN.nl
*SONCOS: Stichting Oncologische Samenwerking – www.soncos.org
*Jan Janssens is regiocoördinator PKS noord NL