Enkele dagen nadat mijn prostaat in januari 2012 was verwijderd, een radicale prostatectomie (RP), met behulp van de Da Vinci methode stond ik in de badkamer voor de spiegel en bekeek mijn penis.
Het leek erop dat deze korter was geworden. Dat zal wel schijn zijn, dacht ik. Nu wil het toeval dat één van mijn oudere broers in dezelfde periode dezelfde operatie had ondergaan, bij een andere chirurg in een ander ziekenhuis. Toen wij elkaar voor de eerste keer na onze operaties zagen vertelde ik hem dat ik het idee had dat mijn penis korter was geworden. Tot mijn verbazing reageerde hij met ‘dat idee heb ik ook’. Daarmee was mijn interesse gewekt.
In de patiënteninformatie van de diverse ziekenhuizen was niets te vinden over mogelijke penisverkorting, ook wel peniskrimp genoemd, na een RP. Bij de eerstvolgende controle bij de uroloog die mij geopereerd had stelde ik de vraag: ‘Ik ben geopereerd en heb na de operatie gehoord dat deze soepel was verlopen en dat het mogelijk was geweest de zenuwen te sparen. Ik heb echter de indruk dat mijn penis korter is geworden’. De uroloog verklaarde dat dat niet mogelijk was en dat ik mij dat waarschijnlijk inbeeldde.
Sinds vier jaar ben ik vrijwilliger bij PKS. Daarbij organiseer en begeleid ik lotgenotenbijeenkomsten voor prostaatkankerpatiënten. Regelmatig komt de vraag over penisverkorting na een RP aan de orde, met daaraan toegevoegd dat de betreffende uroloog dit ontkent. Dit leidt dan tot ontevredenheid. Wetende dat ik weleens artikelen schrijf voor het kwartaalblad Nieuws van PKS hebben enkele lotgenoten mij gevraagd om ook eens een artikel over dit onderwerp te schrijven.
Vraagstelling
Op basis van bovenstaande inleiding zijn de volgende vragen van belang:
- Komt het voor dat na een radicale prostatectomie (RP) soms sprake is van een penisverkorting?
- Zo ja, hoe komt zo’n penisverkorting dan tot stand?
In dit artikel wordt ingegaan op vraag 1. Vraag 2 komt aan de orde in een vervolgartikel
Vraag 1: Komt het voor dat na een radicale prostatectomie (RP) soms sprake is van een penisverkorting?
Sinds medio 2018 bestaat de Anser prostaatkliniek. Het is een samenwerkingsverband van zeven ziekenhuizen dat de prostaatoperaties met behulp van de da Vinci Robot (laat) uitvoeren bij de operatieve kliniek die gevestigd is in het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam. De Anser prostaatkliniek heeft een brochure‘Patiënteninformatie’ [1] geschreven. Op pagina tien van deze brochure valt te lezen: ’Als de uroloog zenuwsparend opereert, dan kan het een jaar tot anderhalf jaar duren totdat de erecties weer voldoende terug zijn. Het kan voorkomen dat na deze operatie de lengte van de penis afneemt’;
Op een congres in de Verenigde Staten heeft een Russisch onderzoeksbureau in 2019 een nieuwe benadering voor het behouden van de mannelijke seksuele functies na een RP gepresenteerd [2]. In de inleiding staat: : ‘Radical prostatectomy (RP) is a standard surgical treatment for localized prostate cancer. RP is followed by some complications, including erectile dysfunction, reduction in penis length (PL) and penile curvature’;
‘Radicale prostatectomie (RP) is een standaard chirurgische behandeling voor locale prostaatkanker. RP kan gepaard gaan met enkele complicaties, waaronder erectiestoornis, verkorting van de penislengte (PL) en kromming van de penis’.
Andrew M. Seaman rapporteert in 2017 [4]: ‘After prostate removal for cancer, men sometimes complain to their doctors that their penis shrank, but a new study from Japan suggests they should not lose hope. Following men for up to two years after surgery, researchers found the patients’ penises were shortest a few days after their procedures. Penis lengths generally returned to normal after one year, however’; Na een radicale prostatectomie beklagen mannen zich soms bij hun dokter dat hun penis is gekrompen, maar een nieuwe studie in Japan geeft aan dat zij niet behoeven te wanhopen. Na het volgen van mannen gedurende twee jaar na de operatie hebben onderzoekers vastgesteld dat de penissen enkele dagen na hun behandeling waren verkort. Echter, na een jaar bleken de penissen weer hun oorspronkelijke lengte te hebben’.
Ludwig van Vooren is urologisch verpleegkundige in het UZ in Gent. Hij heeft een master thesis geschreven over ‘Penisverkorting na Radicale Prostatectomie’. Daarover heeft hij ook een artikel geschreven [3]. Een aantal, voor het onderwerp in dit artikel, belangrijke zaken uit het artikel wordt hieronder weer gegeven:
- Een minder, maar toch vaak voorkomend gevolg van RP is de penisverkorting;
- Uit een kleine rondvraag bij een aantal urologen in België blijkt dat penisverkorting na chirurgie een topic is waar eigenlijk bijna niet bij wordt stilgestaan;
- Uit getuigenissen van meerdere patiënten blijkt dat ze niet van de mogelijkheid van penisverkorting op de hoogte zijn;
- De meeste gevallen van penisverkorting worden veroorzaakt door chirurgische ingrepen ter hoogte van het urogenitale stelsel, waaronder prostaatkanker;
- Uit diverse wetenschappelijke artikelen blijkt dat penisverkorting na RP zeer frequent voorkomt. Aanvullende behandelingen die soms na RP vereist zijn, hebben over het algemeen een bijkomend negatief effect op de penislengte (PL);
- Over de mechanismen van de penisverkorting en de behandeling daarvan bestaan nog veel onduidelijkheden en is zeker nog aanvullend wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk;
- Nieuwere technieken waarbij de urethra in de prostaat geheel of gedeeltelijk worden behouden zijn veelbelovend;
- Penisverkorting na RP verdient meer aandacht!
Antwoord op vraag 1:
Op basis van de bovengenoemde voorbeelden uit zowel binnenland als buitenland kan de vraag bevestigend worden beantwoord.
Inmiddels is ook een tweede vraag beantwoord in magazine Nieuws van juni 2021. Lees vraag 2 en het antwoord >>
Bronnen
1. Anser prostaatoperatiekliniek, Verwijdering van de prostaat (radicale prostatectomie), Patiënteninformatie, Rotterdam, 2018
2. Kyzlasov P.S. e.a., New approach to preserve male sexual function after nerve-sparing radical prostatectomy, FMBA of Russia, State Research Center, Moscow, 2019
3. Van Voorden, Ludwig, Penisverkorting na Radicale Prostatectomie Zorganders, Gent, 30 April 2018
4. Seaman, Andrew M., Does penis length recover after prostate removal? Reuters, Japan, 16 February 2017