Er zijn verschillende factoren die een verhoogd risico op prostaatkanker geven. Hieronder bespreken we deze factoren.
Is een van de factoren op u van toepassing? Neem dan contact op met uw huisarts en bespreek de mogelijkheid van vroegdiagnostiek met o.a. een PSA-test en/of erfelijkheidsonderzoek.
Verhoogd risico op prostaatkanker
Risicofactoren die een verhoogde kans op prostaatkanker geven zijn: leeftijd, genetische factoren en etniciteit.
- Vanaf ca. 50 jaar hebben alle mannen een verhoogd risico op prostaatkanker.
- Prostaatkanker komt vaker voor bij mannen van Afrikaanse afkomst. Bovendien is het verloop van de ziekte vaak agressiever in deze bevolkingsgroep.
- Daarnaast zijn er families waarin prostaatkanker vaker en/of op jonge leeftijd (< 55 jaar) voorkomt. Vaak betreft het een agressievere vorm van prostaatkanker met een slechtere prognose.
Bij ongeveer 5 tot 10% van alle patiënten met prostaatkanker is sprake van erfelijke of familiaire aanleg.
Mannen die bijvoorbeeld drager zijn van een BRCA2 mutatie hebben een ruim 2,5 keer verhoogd risico op prostaatkanker vergeleken met mannen zonder deze mutatie. Ook is duidelijk dat bij BRCA2+mannen die prostaatkanker krijgen, de ziekte op jongere leeftijd ontstaat, en er vaker sprake is van een agressievere tumor en een slechtere prognose.
Wat kan duiden op een familiair verhoogd risico voor prostaatkanker?
Op grond van familiegeschiedenis zijn de volgende criteria aanwijzingen voor ‘familiair’ prostaatkanker:
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 vastgesteld bij ≥ 3 familieleden in de eerste of tweede graad
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 vastgesteld bij ≥ 2 familieleden in de eerste of tweede graad, beiden met een diagnoseleeftijd van 55 jaar of jonger
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 vastgesteld in 3 opeenvolgende generaties, binnen één tak van de familie
In deze gevallen wordt periodiek onderzoek naar prostaatkanker middels bepaling van PSA geadviseerd aan eerstegraads familieleden van patiënten met prostaatkanker (eenmaal per twee jaar vanaf 50-jarige leeftijd).
Redenen om aan een erfelijke aanleg bij prostaatkanker te denken:
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 en een familielid ** met borstkanker, met een diagnoseleeftijd van 50 jaar of jonger
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 en een familielid ** met eierstokkanker
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 en een familielid ** met alvleesklierkanker
- Prostaatkanker met Gleason-score ≥ 7 en Joodse afkomst
**Eerste- of tweedegraads familielid
Is een van bovenstaande redenen om te denken aan erfelijke aanleg op u van toepassing? Dan behoort een verwijzing naar de klinisch geneticus tot de mogelijkheden.
Ga naar de website van Stichting Erfelijke kanker voor meer informatie >>
Aanbeveling vroege opsporing
De Prostaatkankerstichting beveelt huisartsen aan om bij mannen vanaf 45-jarige leeftijd te informeren of er borstkanker of prostaatkanker in de familie voorkomt, in welke mate, op welke leeftijden en met welk verloop.
Wanneer de huisarts bij u mogelijke risicofactoren signaleert moet hij de optie van erfelijkheidsonderzoek met u bespreken. U kunt ook zelf met uw huisarts bespreken of erfelijkheidsonderzoek voor u van toegevoegde waarde is.
De keuze of u wel of geen erfelijkheidsonderzoek (genetisch onderzoek) wilt laten doen is een persoonlijke keuze. U maakt zelf een keuze nadat u de voor- en nadelen van dit onderzoek hebt gehoord. U krijgt hierover uitleg bij de afdeling Klinische Genetica van het ziekenhuis dat het erfelijkheidsonderzoek uitvoert.
Preventief vroegonderzoek
Als uit klinisch genetisch onderzoek blijkt dat u erfelijke aanleg voor prostaatkanker (of borstkanker) heeft, dan is het een optie om preventief tweejaarlijks vroegdiagnostiek door middel van PSA-meting te laten doen.
Geïnformeerde keuze
Het is belangrijk dat u zich goed informeert over de voor- en nadelen van vroegdiagnostiek, alvorens u een beslissing neemt. Deze voor- en nadelen kunt u met de huisarts bespreken. U kunt ook gebruik maken van keuze-ondersteunende informatie op Thuisarts.nl en de Keuzehulp ‘Testen op prostaatkanker.
Lees ook een ervaringsverhaal over de impact van genetisch onderzoek in een familie >>